Afscheidsrede, oktober 2014, Universiteit Twente
Veel verandert, veel blijft gelijk. Reflecties over medezeggenschap, HRM, (sociale) innovatie en bedrijfskunde
Op 3 oktober 2014 nam prof. dr. J.C. Looise afscheid bij de Universiteit Twente. Het Tijdschrift voor HRM publiceerde zijn afscheidsrede.
Alles verandert?
De nieuwe werknemer
In 1994 verscheen het boekje De nieuwe werknemer van Bolweg en de Korte. Hierin wordt de opkomst gesignaleerd van een nieuw type werknemer dat autonomie, verantwoordelijkheid en uitdagend werk belangrijker zou vinden dan baanzekerheid en carrière in de klassieke zin van het woord en een meer positieve instelling ten opzichte van baanwisseling zou hebben. Dit zou goed aansluiten bij de door werkgevers gewenste flexibilisering van de arbeidsmarkt. In 2010 werd dit beeld van de Nieuwe Werknemer nog aangevuld met dat van de Werknemer 2.0:
Werknemer 2.0 heeft een levens- en werkstijl van virtueel samenwerken, communiceren, netwerken en kennisdelen… uitmuntend in het verzamelen van kennis en informatie. Anders in het verwerken ervan. Gemakkelijk te interesseren voor uitdagende projecten of functies. Maar ook zo weer weg als het werk even niet boeit (geciteerd bij Baane et al, 2010).
Ik ga hier vandaag niet beweren dat er in onze relatie tot werk niets is veranderd in de laatste decennia. Wel is het noodzakelijk bij de voorspelde ontwikkelingen enige relativering aan te brengen, zoals met name ook door Jacques van Hoof en collega’s is aangetoond. Uit representatief onderzoek dat door hen is uitgevoerd (Van Hoof e.a., 2002) naar arbeidswensen van Nederlanders bleek het bestaan van een nieuwe werknemer empirisch moeilijk vast te stellen. Veeleer bleek sprake van het bestaan van een bont gezelschap van groepen ‘nieuwe’ en ‘oude’ werknemers. Meer traditionele en meer moderne opvattingen over werk en loopbaan bleken hand in hand te gaan, zeker bij de omvangrijke groepen met een opleiding op MBO-niveau (40% van de beroepsbevolking). Helemaal lastig bleek het koppelen van de nieuwe werknemer aan een bepaalde generatie: de verschillen binnen een generatie zijn vaak groter dan tussen generaties (Looise e.a., 2012).
Vernieuwingsdrang
In de Bedrijfskunde en/of Managementwetenschap spelen begrippen als nieuw, verandering, transitie, innovatief, e.d. vaak een centrale rol. En daarbij denk ik dan niet in de eerste plaats aan de bekende ‘management fads en fashions’ – zoals business process redesign, lean production, de lerende organisatie, etc. – waarover al vaker kritisch is geschreven (onder meer Abrahamson, 1996; Ramsey, 1996; Jacques, 1996; Kieser, 1997). Maar vooral aan de fads en fashions in ons eigen wetenschappelijke werk. Novelty, nieuwheid, staat vaak centraal bij de presentatie en beoordeling van ons eigen werk en dat van onze collega’s. En zoals uit voorgaande blijkt, ontkomt ook ons deelgebied de sociale bedrijfskunde of het Human Resource Management (HRM) daar niet aan. Ik zou haast zeggen, integendeel.
Meer lezen? Download hier de pdf.
Ga naar het overzicht van alle nieuwe artikelen.