HR Terug in de tijd: de werkvloer van moeke Anny Ryckmans

Het Tijdschrift voor HRM bestaat 25 jaar. In die tijd is niet alleen het vak van de hr-professional veranderd. Ook de gewoonten en gebruiken op de werkvloer, de arbeidsvoorwaarden en de relatie tussen werknemer en werkgever veranderden flink. Speciaal voor ons jubileumjaar vroegen we drie studenten om met hun grootouders in gesprek te gaan over hoe het leven als werknemer er vroeger uitzag. In deze aflevering: Shoera Sels in gesprek met haar moeke Anny Ryckmans.

Een kijkje in het werkzame verleden van Anny Ryckmans

Anny begon haar carrière als 20-jarige coupeuse in een vooraanstaande haute couture-zaak in Brussel. Haar verantwoordelijkheden waren het snijden van kleding, ook feestkledij. Na een jaar werd haar de mogelijkheid geboden om haar carrière daar voort te zetten, inclusief reizen naar Parijs met de directrice om inkopen te doen. Een verleidelijke kans, maar Anny koos een ander pad, dichter bij huis. Ze besloot lerares te worden aan het Sancta Maria Instituut, een middelbare school in haar buurt, waar ze haar passie voor mode kon voortzetten binnen de richting snit en naad.

Het werkende leven van een getrouwde vrouw

De school waar ze begon te werken, werd aanvankelijk gerund door zusters. Volgens de heersende maatschappelijke normen van die tijd moest ze stoppen met werken zodra ze trouwde. Dit was geen beslissing van de school zelf, maar eerder een ongeschreven regel die werd gehandhaafd door katholieke scholen.

“Ja. En als je trouwde, moest je stoppen”, herinnerde Anny zich. “Bijvoorbeeld mijn zus was een jaar ouder, die gaf les in een andere school. Die trouwde en heeft daarna nooit meer lesgegeven, zij is altijd huisvrouw gebleven.”

Haar verhaal nam echter een onverwachte wending. In augustus kreeg ze een telefoontje en vroeg de school haar om toch te blijven. Het is fascinerend om te bedenken hoe anders haar leven had kunnen zijn zonder dat telefoontje, maar Anny beschouwt het vooral als een groot compliment. Zij werd zo de eerste gehuwde vrouw in de school.

Het feit dat mijn oma bleef werken na haar huwelijk en zelfs na de geboorte van haar kinderen, benadrukt haar uitzonderlijke vastberadenheid. Dit betekende dat beide ouders werkten, wat leidde tot nieuwe uitdagingen. Uiteindelijk hebben ze steeds een nanny gehad, om overdag voor de kinderen te zorgen.

Het belang van blijvend leren en het aangaan van nieuwe uitdagingen

Tijdens ons gesprek was er constant enthousiasme voor voortdurend leren en jezelf blijven uitdagen. Anny stond vooraan om op woensdagnamiddagen lessen te volgen om op de hoogte te blijven van de laatste stoffen, technieken en modetrends.

Ze werd zelfs gevraagd om een nieuw specialisatiejaar te organiseren, wat nieuwe uitdagingen met zich meebracht, zoals het uitwerken van een relevant curriculum en het regelen van stages in samenwerking met bedrijven en winkels. Ook startte de school in de jaren 60 met avondonderwijs voor volwassenen. Wie anders dan Anny zou dat opstarten en blijven runnen, bovenop haar drukke dagopdrachten. Haar echtgenoot zorgde dan voor de kinderen.

Mijn opa voegde eraan toe: “Als er iets nieuws was binnen de school, was er maar één adres: ‘Anny Ryckmans.’ Dit gold zelfs voor vakken als kunstgeschiedenis, technisch tekenen en warenkennis.”

De onvermoeibare inzet van mijn oma voor haar werk is bewonderenswaardig. Ze werkte lange uren, besteedde veel tijd aan voorbereidingen en het corrigeren van opdrachten en ging voortdurend nieuwe uitdagingen aan.

Nu vs. toen

Tijdens ons gesprek viel het me op hoeveel er is veranderd sinds de begindagen van Anny’s carrière, maar ook hoeveel hetzelfde is gebleven. Enkele aspecten van haar tijd kunnen we ons nu nauwelijks voorstellen, zoals de strikte hiërarchie tussen de zusters en de leerkrachten, of de regels die zelfs het gebruik van inkt en rechtstaan tijdens de les bepaalden. Toch zien we ook de evolutie in Anny’s carrière.

Er is bijvoorbeeld het volgend sprekende incident. In het begin was het dragen van een lange broek uit den boze voor leerkrachten. Op een bepaald moment komt er een nieuwe leerkracht met een lange broek de school binnen. Direct wordt een middagvergadering ingelast waarbij de duidelijke kledingvoorschriften nog eens worden herhaald. Waarbij die leerkracht antwoordt: “Dat zie je van hier, ik doe morgen terug die lange broek aan”. En zo zijn de lange broeken gekomen…

Het belang van dankbaarheid

Terwijl mijn oma haar herinneringen aan haar loopbaan in het onderwijs deelde, bracht ze ook haar gedachten over de huidige generatie en de veranderende tijden naar voren. Haar overwegingen bieden een interessante blik op hoe de keuzes voor vrouwen specifiek, en mensen in het algemeen, in het onderwijs en daarbuiten zijn geëvolueerd.

“Ik denk dat de keuze nu moeilijk zou zijn”, merkte ze op. “Hoezo? Ja… Dat alles anders is. Ik heb het gevoel dat er meer opties zijn nu.”

Deze opmerking weerspiegelt de grotere keuzevrijheid die mensen tegenwoordig hebben, zowel in hun beroepsleven als in hun persoonlijke leven. Hoewel mijn oma twijfelt of ze in deze tijd opnieuw lerares in het technisch onderwijs zou worden, heeft ze geen spijt van haar eerdere keuzes.

“Ik zou misschien niet direct kiezen voor lerares in technisch onderwijs. Maar ik heb er geen minuut spijt van. Omdat ik weet wat ik bereikt heb en ik kan volhouden. En ik weet als ik iemand tegenkom waar ik vroeger mee heb samengewerkt, dat ze meestal heel content zijn.”

Haar opmerking benadrukt het belang van voldoening halen uit je werk en je leven. Ze heeft generaties studenten beïnvloed en daardoor een blijvende impact op hun leven gehad. Dit geeft haar een gevoel van vervulling en trots over haar carrière.

Ze moedigt de jongere generatie aan om volledig voor je baan en je leven te gaan, met de wetenschap dat je altijd kunt groeien en je doelen kunt bereiken. Bovendien benadrukte ze het belang van dankbaarheid en het waarderen van de kleinere dingen in het leven.

“Dankbaarheid vind ik wel een van de hoofdwerkwoorden”, zei ze. “Dat je zo nu en dan denkt van… Verdorie. Eigenlijk hebben die leerlingen toch wel hun best gedaan. En ik voor hen.”

Dit advies is een waardevolle herinnering om niet alleen te streven naar grootsheid, maar ook om te genieten van de reis en dankbaar te zijn voor wat je bereikt. Het illustreert de diepgewortelde waarden en levenslessen die mijn oma heeft verzameld gedurende haar loopbaan in het onderwijs, die tot op de dag van vandaag van onschatbare waarde zijn.