Denkbeelden en overtuigingen sterk bepalend voor toekomst van werk

De toekomst van werk is onzeker, open, maar zeker niet leeg. In een recente publicatie van prof. dr. Nicky Dries, getiteld ‘De toekomst van werk: Uiteenlopende denkbeelden‘, wordt de toekomstige arbeidswereld grondig onderzocht. Volgens Dries evolueren we mee met veranderingen in technologie en de wereld, maar bepalender voor het beeld van de toekomst van werk blijken onze eigen – fictieve – denkbeelden en overtuigingen.

Toekomstbeeld van arbeid is fictief

In de praktijk lopen wilde weddenschappen over hoe onze arbeidswereld er later uit zal zien. Sommigen rooskleurig, anderen zelfs wat dystopisch van aard. Zo blijkt ook uit dit onderzoek. Hoewel het onderzoek naar de toekomst van werk altijd al een centrale positie heeft ingenomen in de discussies over hoe onze arbeidswereld zich zal ontvouwen, wijkt dit onderzoek af van de traditionele benaderingen die proberen de toekomst van werk objectief te voorspellen. In plaats daarvan wordt voorgesteld dat de toekomst een ‘fictie’ is die momenteel alleen in onze collectieve verbeelding bestaat. Dit concept wordt ondersteund door een analyse van 485 persartikelen over de toekomst van werk die tussen 2015 en 2021 werden gepubliceerd. Op basis van deze analyse ontwikkelde het onderzoeksteam vier mogelijke toekomstscenario’s: ‘Business-as-usual’, ‘Levenslang leren & cobots’, ‘Uitsterving’, en ‘Singulariteit/robocalyps’.

Verrassende bevindingen in onderzoek

Geëngageerde burgers, arbeidsmarkt- en/of HR-experts, innovatie- en/of technologie-experts, journalisten en beleidsmakers/politici werd gevraagd om elk scenario te beoordelen op emotionele respons (hoop vs. angst) en ingeschatte waarschijnlijkheid. De uitkomsten van het onderzoek waren verrassend en zijn tekenend voor de complexiteit van het debat over de toekomst van werk. Zo bleek dat de disciplinaire achtergrond en persoonlijkheid van mensen hun denkbeelden over de toekomst van werk sterk beïnvloedden. Ook speelt de belangengroep waartoe men behoorde een significante rol in de perceptie van de toekomstscenario’s.

Inclusief debat over toekomst van werk noodzakelijk

Duidelijk is dat verschillende perspectieven, overtuigingen en vooringenomenheden bepalen dat de manier waarop men de toekomst ziet slechts subjectief is. Omdat we allen niet weten hoe die toekomstige arbeidswereld eruit gaat zien, is het belangrijk om inclusief in gesprek te blijven om het maatschappelijke debat hierover te kunnen blijven duiden.

Auteur

Nicky Dries is Hoogleraar Organisatiegedrag aan de KU Leuven (department of Work & Organisation Studies) en aan BI Norwegian Business School in Oslo (department of Leadership & Organizational Behaviour). In Leuven runt zij het Future of Work Lab binnen de Faculteit Economie dat onderzoek doet naar maatschappijbeelden voor de toekomst.