Future of work
Besproken door Willem de Lange
De toekomst van arbeid houdt velen bezig. We zien dat bijvoorbeeld aan rapporten van adviesbureaus, die daar dan adviesproducten op baseren. Ook vanuit de wetenschap bestaat veel interesse in het onderwerp. Een van de laatste studies die op dat terrein is verschenen betreft het boek Future of work, Sociale innovatie en HRM. De ondertitel geeft het perspectief aan van waaruit de redactie het thema benadert. Die redactie bestaat uit Sarah Detaille en Annet de Lange, beiden verbonden aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Aan het boek is meegewerkt door maar liefst 41 auteurs. Hun bijdragen zijn verdeeld over 14 hoofdstukken.
In het eerste, inleidende hoofdstuk, dat door Detaille en De Lange is geschreven, wordt verwezen naar een onderzoek van McKinsey (2021) waarin de thema’s worden genoemd die volgens dit bureau in de toekomst van belang zijn voor werken: nieuw leiderschap, een ontwikkelingsgerichte leercultuur, het bevorderen van welzijn op het werk en het stimuleren van plezierig werken. Deze vier thema’s zijn in het boek allemaal terug te vinden.
Belangrijke trends
De centrale vraag voor het boek luidt: wat is er nodig om sociale en technologische innovaties duurzamer toe te passen in het Nederlandse bedrijfsleven? Welke rol kan de HR-manager hierin nemen? En welke HR-instrumenten kunnen hierbij worden ingezet? Als belangrijke trends die essentieel zijn voor de HR-manager noemen de auteurs, onder verwijzing naar Gratton e.a. (2021): organisatorische wendbaarheid, talentmanagement en duurzaam HRM. De eerste twee thema’s komen wel aan bod in het boek, duurzaam HRM wordt echter niet uitgewerkt. Het is altijd flauw om kritiek te hebben op een boek over de zaken die er níet in staan, maar als de auteurs zelf aangeven dat ze essentieel zijn, dan mag je toch verwachten dat daar een hoofdstuk aan wordt gewijd. Een gemis vind ik overigens ook dat er niet of nauwelijks aandacht wordt besteed aan de drivers van de noodzakelijke geachte sociale innovatie. In het boek komen de termen AI en robotisering bijvoorbeeld niet voor.
Hogescholen worden geacht toegepast wetenschappelijk onderzoek te doen. Dat is in het boek goed terug te zien in de mooie mix in veel van de hoofdstukken van theorie en praktijk. Bijvoorbeeld de cases die worden genoemd in hoofdstuk 2 over HRM-interventies en de voorbeelden van skillspaspoorten in hoofdstuk 4. Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met take home messages. Dat vormt meestal een waardevolle afsluiting. Een mooi voorbeeld daarvan is terug te vinden in het hoofdstuk over intersectorale mobiliteit, met een overzicht van do’s en don’ts voor de praktijk.
Enkele hoofdstukken gaan specifiek over een bepaalde beroepsgroep of werkproces. Dan is het van belang om in deze take home messages een verbreding aan te brengen, zodat ook andere HR-managers daar wat aan hebben. In het hoofdstuk over gezondheidbevorderende interventies voor vrachtwagenchauffeurs gebeurt dat wel, in het hoofdstuk over procesverbetering in de patiëntenlogistiek wordt dat echter nagelaten, waardoor de reikwijdte zeer beperkt is.
Theorie en praktijk
De mooie mix van theorie en praktijk wordt doorbroken in het hoofdstuk over Visual management. Bij het lezen van dit hoofdstuk bekruipt mij het gevoel dat een adviesbureau de gelegenheid krijgt om zijn product te verkopen. Het ‘onderzoek’ waarvan in dit hoofdstuk gebruik is gemaakt bestaat uit interviews met drie klanten. Er is dan ook geen sprake van de (mijns inziens noodzakelijke) kritische distantie.
Natuurlijk is het bij een boek als dit altijd zo, dat het ene hoofdstuk je meer aanspreekt dan het andere; wat ook samenhangt met de persoonlijke interesses van de lezer. Zo vond ik het eerste hoofdstuk heel aardig, als ook het laatste over de toepassing van HR-Analytics voor de bevordering van inclusie en diversiteit (ook hier een mooie mix van theorie en praktijk). Daarentegen vind ik het hoofdstuk Leiderschap als basis voor sociale innovatie zeer mager uitgewerkt, zeker gezien het belang van dit thema, zoals verwoord door McKinsey.
Jammer
In enkele hoofdstukken wordt dieper ingegaan op specifieke HR-instrumenten in relatie tot sociale innovatie. Ik noem met name de hoofdstukken over Communities of Practice en strategische personeelsplanning. Andere hoofdstukken hebben een meer organisatiekundige invalshoek, zoals die over zelfsturing en ‘slim werken en werkdruk’. In het al genoemde hoofdstuk over intersectorale mobiliteit wordt de arbeidsmarkt als invalshoek gekozen. Zo zien we alles bij elkaar een breed scala van onderwerpen en invalshoeken de revue passeren. Gezien deze breedte en gegeven het feit dat de auteurs van zeer diverse pluimage zijn, is het jammer dat het boek niet wordt afgesloten met een hoofdstuk met een samenvattend overzicht van de belangrijkste bevindingen. Een doorsnede van de ideeën of een overkoepelende visie, op basis van het voorgaande, zou wel mooi zijn geweest. Nu is het geheel nogal fragmentarisch en wordt de visie aan het inzicht van de lezer overgelaten. Nou ja, er moet ook enige uitdaging overblijven, zullen we maar zeggen.
Bibliografische gegevens
Titel: Future of Work. Sociale innovatie en HRM
Auteurs: Dr. Sarah Detaille & Prof. dr. Annet de Lange (redactie)
Uitgever: Vakmedianet. Zeist, 2021
ISBN: 978 94 6215 720 0
Literatuur
McKinsey Global Institute. The Futute of Work after COVID-19. San Fransisco/ Amsterdam/ Shanghai, 2021
Gratton, L. & A. Scott. The 100-year life. Living and working in an age of longevity. New York, 2016