‘Ik wil organisaties helpen een betere werkgever te zijn’

Dorien Kooij werd in mei 2019 benoemd bij de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences, Departement Human Resources Studies op de leerstoel Human Resource Studies. Ze is tevens voorzitter van het Departement Human Resource Studies. Na twee keer uitstel vond onlangs haar oratie plaats. Wij spraken haar over haar inaugurale rede.

Allereerst gefeliciteerd met uw promotie.
Dank 😊! Ik heb echt geluk gehad, want dit was tijdens een dip van de Covid-19-pandemie waardoor ik het heb kunnen doen zoals gebruikelijk. De titel van mijn inaugurale rede is: Personeelswetenschappen: Een evenwichtige, inclusieve en sterke-punten-benadering gedurende de levensloop.

Wat zijn de belangrijkste onderzoeksresultaten?
Ik heb mijn oratie opgesplitst in drie delen. In het eerste deel bespreek ik het brede vakgebied van Human Resource Studies (HRS). De belangrijkste onderzoeksresultaten laten zien dat het aanbieden van HR-praktijken leidt tot betere organisatieprestaties en dat deze relatie via de houding en het gedrag van werknemers verloopt en wordt beïnvloed door de context.

In het tweede deel richt ik me op mijn onderwerp van expertise binnen het brede vakgebied HRS, namelijk succesvol ouder worden op het werk. Hier laten de belangrijkste onderzoeksresultaten zien dat ouder worden op het werk een complex proces is, waarbij belangrijke veranderingen in werkcapaciteiten en -motieven plaatsvinden. In het derde deel besteed ik aandacht aan de wetenschap als beroep en hoe dit momenteel wordt uitgeoefend en bestuurd. Hier laten de belangrijkste onderzoeksresultaten zien dat de wetenschap als beroep gekenmerkt wordt door een hoge werk- en prestatiedruk, veel competitie en lage baanzekerheid. Met als resultaat dat wetenschappers wereldwijd laag op welzijn en hoog op psychische klachten scoren.

Welke boodschap heeft u aan het publiek mee willen geven?
De belangrijkste boodschap is dat organisaties, inclusief universiteiten, moeten investeren in een goed HR-beleid, waarin sprake is van een balans tussen prestaties en welzijn, waar werknemers kunnen bouwen op hun sterke punten, alle (potentiële) werknemers op de arbeidsmarkt gelijke kansen hebben en werknemers succesvol ouder kunnen worden op het werk. Onderzoek hiernaar is van groot belang!

Wat zijn uw onderzoeksplannen voor de volgende jaren? Welke doelen heeft u voor uw leerstoel?
Om bij te dragen aan het brede vakgebied HRS, zal het onderzoeksprogramma van het departement HRS zich de komende jaren richten op vier thema’s. Het eerste thema is Strategisch HRM. Daarbij gaat het om een evenwichtige benadering van welzijn en prestaties. De kernvraag binnen dit thema is hoe organisaties zowel de prestaties van de organisatie als het welzijn van werknemers kunnen optimaliseren door de implementatie van HR-praktijken, rekening houdend met de context.

Ten tweede richten we ons op het verbeteren van de gezondheid en het welzijn van de werknemer gedurende de levensloop. De kernvraag is hier hoe organisaties individuele werknemers kunnen helpen om te zelfreguleren en zich aan te passen aan veranderende situationele en persoonlijke omstandigheden om succesvol ouder te worden op het werk.

Het derde thema is leren, ontwikkelen en de sterke-punten-benadering. De kernvraag hierbij is hoe organisaties de kennis, vaardigheden en capaciteiten van werknemers optimaal kunnen identificeren, gebruiken en ontwikkelen, voortbouwend op zelf-initiërend/gestuurd leren van werknemers en de ontwikkeling van sterke punten.

Inclusief HRM is het laatste thema met als kernvraag hoe organisaties een inclusieve werkomgeving kunnen creëren om alle (potentiële) werknemers op de arbeidsmarkt (zoals precaire/niet-standaard werknemers, vrouwen, minderheden, ouders, mensen met een handicap, vluchtelingen en flexwerkers) te betrekken en gelijke kansen te bieden.

Om bij te dragen aan het vakgebied rondom ouder worden op het werk zal ik, uiteraard samen met coauteurs, onderzoek doen naar succesvol ouder worden op het werk, en dan met name naar de rol die organisaties en oudere werknemers daarin spelen. Ik definieer succesvol ouder worden op het werk als het proactief op pijl houden van, of het adaptief herstellen (na achteruitgang) naar, een hoog niveau van vermogen en motivatie om te blijven werken van oudere werknemers. In onze conceptualisatie van succesvol ouder worden op het werk stellen wij dat persoon-omgeving-fit op het werk een cruciale rol speelt. Meer specifiek beargumenteren we dat werknemers hun vermogen en motivatie om te blijven werken op pijl kunnen houden wanneer ze een continue fit ervaren tussen henzelf en hun werkomgeving.

HR-praktijken gericht op ontwikkeling dragen bij aan succesvol
ouder worden op het werk

Uit onderzoek weten we dat jobcrafting-gedrag, ofwel het op eigen initiatief doen van kleine aanpassingen aan de baan om te zorgen voor een betere persoon-baan-fit, leidt tot een betere persoon-baan-fit, bevlogenheid en werkprestaties van (oudere) werknemers. En dus tot succesvol ouder worden op het werk. Verder weten we uit onderzoek dat organisaties succesvol ouder worden op het werk kunnen faciliteren door HR-praktijken gericht op ontwikkeling, taakmiddelen en uitdagende taakeisen aan te bieden. Daarnaast weten we dat HR-praktijken gericht op communicatie en participatie, een actief baanontwerp (d.w.z. veel autonomie in combinatie met hoge werkdruk) en het aanbieden van een jobcrafting-workshop jobcrafting-gedrag stimuleren en dus de persoon-werkomgeving fit op pijl helpen houden.

In mijn toekomstig onderzoek bouw ik voort op deze bevindingen door onderzoek te doen naar de rol van (oudere) werknemers en zelfregulerend gedrag. Ik bouw in mijn onderzoek voort op het idee dat individuen de omgeving en zichzelf beïnvloeden (agency). Hoewel levenslooptheorieën een aantal strategieën identificeren die ouderen gebruiken om om te gaan met het ouder worden, ontbreekt het ons aan kennis over relevante strategieën op het werk. Daarom wil ik kwalitatieve studies uitvoeren om te onderzoeken welk zelfregulerend gedrag oudere werknemers vertonen om hun persoon-werkomgeving-fit op pijl te houden of te herstellen.

Daarnaast wil ik kijken naar de dynamiek van succesvol ouder worden op het werk. Hoewel succesvol ouder worden op het werk een dynamisch, intra-individueel fenomeen is en zelfregulatieprocessen plaatsvinden binnen de persoon over de tijd, zijn de meeste studies naar succesvol ouder worden op het werk cross-sectionele studies die zich richten op verschillen tussen personen. In mijn toekomstig onderzoek wil ik jobcrafting en ander zelfregulerend gedrag in het moment bestuderen door gebruik te maken van experience sampling methods om oudere werknemers tijdens hun werkdagen te volgen en te onderzoeken wanneer en waarom oudere werknemers jobcrafting-gedrag vertonen en of dit effect heeft om de persoon-werkomgeving-fit te behouden. Ik wil deze oudere werknemers ook op langere termijn volgen om deze processen in het moment te kunnen relateren aan succesvol ouder worden op het werk op langere termijn.

Er is meer onderzoek nodig naar de relatie tussen human resource management en succesvol ouder worden

Een derde onderzoek betreft subgroepen van oudere werknemers. Onderzoek naar succesvol ouder worden op het werk behandelt oudere werknemers als een homogene groep. Oudere werknemers zijn echter een zeer heterogene groep; interindividuele verschillen nemen toe met leeftijd en oudere werknemers verschillen in hoe zij omgaan met een misfit als gevolg van persoonlijke en situationele veranderingen op het werk. Daarom zal ik in mijn toekomstig onderzoek een person-centered benadering hanteren om subgroepen van succesvolle, gemiddelde en onsuccesvolle oudere werknemers te identificeren op basis van zelfregulatieprocessen of patronen in vermogen en motivatie om te blijven werken over de tijd. Ik zal ook onderzoeken welke individuele en organisatorische factoren lidmaatschap van deze subgroepen voorspellen. Dit zal ons helpen te begrijpen waarom oudere werknemers succesvol ouder worden op het werk, kwetsbare oudere werknemers te identificeren, en welke interventies nodig zijn om de kwetsbare oudere werknemers te helpen succesvol ouder te worden op het werk.

Tot slot ga ik onderzoek doen naar de rol van de organisatie en van human resource management: Er is meer onderzoek nodig naar de relatie tussen human resource management en succesvol ouder worden op het werk en met name naar de onderliggende mechanismen. Daarom zal ik interventiestudies uitvoeren, inclusief zelfsturende interventies, om te identificeren welke HR-praktijken effectief zijn in het behouden van een continue persoon-werkomgeving-fit of het stimuleren van zelfregulerend gedrag van oudere werknemers. Aangezien eerdere studies hebben aangetoond dat de effectiviteit van de jobcrafting workshop afhing van individuele en contextuele factoren, zal ik bovendien onderzoeken wanneer en waarom deze interventies effectief zijn, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een realist evaluation. Ik zal ook onderzoeken hoe we interventies op maat kunnen maken of zelfs kunnen personaliseren door gebruik te maken van intervention mapping en experience sampling methoden.

Tot slot is mijn doel voor de leerstoel om binnen het departement HRS te zorgen voor een goede balans tussen prestaties en welzijn van de HRS-medewerkers, dat HRS-medewerkers kunnen bouwen op hun sterke punten, alle (potentiële) werknemers op de arbeidsmarkt gelijke kansen hebben binnen het departement en HRS-medewerkers succesvol ouder kunnen worden binnen het departement.

Een belangrijk onderdeel van de oratie is een uitleg over de rol die u als hoogleraar wilt vervullen voor het vakgebied. Kunt u daar iets meer over vertellen?
Als hoogleraar wil ik het vakgebied graag verder brengen door innovatief en multidisciplinair onderzoek te doen in teams. Bovendien wil ik (PhD-)studenten en beginnende universitair docenten helpen zich te ontwikkelen. En uiteraard wil ik met mijn kennis organisaties helpen om een betere werkgever te zijn, onder andere door studenten op te leiden tot goede HR-professionals. Tot slot wil ik de wetenschap als beroep verbeteren. Wetenschapper is een prachtig beroep, waarin je elke dag leert, je jezelf continu ontwikkelt, samenwerkt met anderen en studenten en organisaties helpt zich te ontwikkelen. Maar we zijn een beetje doorgeslagen in werkdruk en competitie. Dat kan echt beter dus ik ben blij met initiatieven rondom erkennen en waarderen.

Als ik de volledige oratie wil teruglezen, waar kan ik deze vinden?
Dat kan via deze link.