Patronen. Herkennen en veranderen met antropologische blik

Patronen. Ze zijn er altijd en overal. Ze zijn groots in de wereld aanwezig. Landen en volkeren hebben eigen patronen, ingebed in een oeroud geloof, in de volkscultuur en in oude rituelen en waardesystemen. Organisaties hebben patronen die samenhangen met hun ontstaansgeschiedenis en hun product of dienst. Families hebben patronen die van generatie op generatie worden doorgegeven. En ook ieder individu heeft een patroon: een samenhangend persoonlijk systeem van overtuigingen en gedragingen, gevormd door een mix van biologische aanleg, levensloop, context en eigen keuzes.

Je kunt aan patronen allerlei namen geven. Je kunt spreken van systemen en culturen of van organisatie-DNA. Hoe je het echter ook noemt, het is belangrijk dat je die patronen leert herkennen, zodat je er bij veranderingen in organisaties rekening mee kunt houden. Je leert patronen het best herkennen en duiden, door ze heel vaak waar te nemen. Dit nieuwe boek van organisatieantropoloog Danielle Braun helpt je daarbij op weg. Met prachtige beelden, verhalen en talrijke voorbeelden uit de praktijk van organisaties en ons dagelijks leven. Het boek handelt over de vraag: hoe doe je dat nu écht? Patronen observeren, vastleggen, communiceren én veranderen?

Zoals Braun het zelf zegt: “we zeiden altijd dat patronen doorbreken moeilijk is, dat je daarvoor dikke boeken moet lezen, cursus moet volgen of in therapie moet gaan. Afgelopen jaar zagen we echter dat het zo moeilijk helemaal niet is. Binnen twee dagen tijd gaven we elkaar geen handen meer.”

De coronacrisis liet afgelopen jaar zien dat patronen die al jaren vastliggen, toch opeens kunnen worden doorbroken. We zijn heel veel dingen anders gaan doen. Organisaties die het telewerken bijvoorbeeld maar niet georganiseerd kregen en al jaren bezig waren hun medewerkers erin te stimuleren, kregen het ineens binnen één weekend wel voor elkaar. Dus als de reden maar goed genoeg of de angst groot genoeg is en als de macht het écht wil, dan kunnen we patronen snel doorbreken.

Braun heeft een methodische en gefundeerde aanpak ontwikkeld voor het zien van verbanden, het maken van combinaties en het herkennen van patronen. Zij werkt veel met organisaties die anders willen werken en waar patronen diep zijn ingesleten. In ‘Patronen’ wil ze veranderaars, leiders van organisaties, beweging-bouwers, coaches, docenten en studenten helpen patronen te ontrafelen, benutten en veranderen. Het boek legt uit hoe je ze systematisch onderzoekt, hoe belangrijk het daarbij is jezelf goed te kennen en hoe je patronen in beweging krijgt, consolideert en verstevigt. De lezer wordt uitgenodigd mee op reis te gaan door de wereld en de spelonken van zijn of haar eigen organisatie, team of spreekkamer. Het motto daarbij is dat een succesvolle (cultuur)verandering in organisaties alleen tot stand komt als bestaande patronen worden bloot gelegd en aangepast en de nieuwe patronen vervolgens een vaste plek krijgen.