Einsteins in uw bedrijf

Wie kent Einstein of Steve Jobs niet? Misschien heeft u ook gehoord van Stephen Hawking of Katherine Johnson. Allemaal superintelligente, succesvolle mensen met enorm creatief en innovatief potentieel en een groot doorzettingsvermogen. Maar wilt u ze ook in uw bedrijf hebben? Tenslotte staan hoogbegaafden ook bekend als eigenwijze einzelgänger zonder respect voor hiërarchische verhoudingen, die zich sterk kunnen opwinden over egoïstisch, onlogisch gedrag van anderen en sociale misstanden en onrechtvaardigheid aan de kaak stellen. Zouden Helen Keller en Pieter Omtzigt ook hoogbegaafd zijn?

Gebruiksaanwijzing

Het blijkt dat hoogbegaafden een gebruiksaanwijzing hebben. Dat heeft eigenlijk ieder mens, alleen maken hoogbegaafden het met hun snelle denken, onbuigzaamheid en disrespect voor grenzen tussen de rangen en vakgebieden het nog wat moeilijker om hen te begrijpen en met ze samen te werken. Hun gedrevenheid maakt dat ze ver vooruit zijn in hun denken en ze kunnen maar moeilijk begrijpen dat anderen er tijd voor nodig hebben om hun nieuwe ideeën, hoe goed ze ook zijn, te begrijpen. Laat staan er meteen blij van te worden. Als consequentie kunnen de vernieuwende ideeën, die een hoogbegaafde aandraagt, gezien worden als bedreiging voor de gevestigde orde, de hiërarchie en de ingesleten manier van werken. Daarnaast kan het negeren van procedures en protocollen leiden tot arbeidsconflicten.

Over hoogbegaafden bestaan vele vooroordelen. Naast negatieve stereotypen (nerds, sociaal onaangepast en emotioneel niet sterk), zijn er ook schijnbaar positieve denkbeelden aanwezig die net zo schadelijk kunnen zijn. Bijvoorbeeld het idee dat hoogbegaafden overal goed in zijn en alles zelf aan kunnen. De denkwijze dat hoogbegaafden altijd slagen op basis van hun hoge intelligentie is begrijpelijk, maar helaas niet waar. Vele hoogbegaafden voelen zich minderwaardig, hebben last van Imposter syndroom, voelen zich alleen, eenzaam, buitengesloten, genegeerd en gepest.

Arbeidsconflicten, geen aansluiting kunnen vinden bij collega’s en de druk van de (werk)omgeving om zich aan te passen aan de geldende regels, normen en waarden – ‘om normaal te zijn’, kunnen echter leiden tot stress, uitputting of zelfs tot een burn-out. Het gevoel ‘ik kan zo veel meer dan er van mij verwacht wordt’ gecombineerd met te weinig intellectuele uitdaging, kan leiden tot bore-out. Dat betekent lagere productiviteit, hoger verzuim en daarmee hoge kosten voor de werkgever.

Potentieel vaak niet herkend

Organisaties die hoogbegaafden in dienst hebben, hebben een schat aan creatieve en innovatieve energie en probleemoplossend vermogen in huis. Helaas wordt dit potentieel vaak niet herkend of wordt het onderdrukt, waardoor het onbenut blijft. Aandacht voor specifieke kenmerken en valkuilen van hoogbegaafdheid is noodzakelijk om de talenten en mogelijkheden van hoogbegaafden te leren kennen en ontsluiten. HR speelt daar een rol in, met name in de ondersteuning van leidinggevenden: Hoe herken je hoogbegaafdheid en hoe kan je omgaan met de valkuilen van hoogbegaafdheid?

Effectief leidinggeven aan een hoogbegaafde werknemer is een uitdaging. Om goed te functioneren willen en moeten veel hoogbegaafden zelf uitvinden hoe ze een taak gaan volbrengen. Maar dat betekent niet dat ze een klus in hun eentje kunnen klaren. Hun gedrevenheid is groot, en tegelijkertijd ook een valkuil, omdat het tot overbelasting kan leiden. Dat vraagt om leiding die minder op controle gericht is, maar op sturen op output, steun en aanmoediging, met voldoende ruimte voor eigen initiatief, creativiteit en innovatie. Duidelijke afspraken over de verwachte resultaten zijn belangrijker dan de procedures of methode die tot deze resultaten leiden.

Hoogbegaafden stellen het op prijs om op basis van gelijkwaardigheid met hun collega’s en leidinggevenden samen te werken en te zoeken naar oplossingen. Ze willen geen competitie maar eerlijke (kritische) feedback. Ze zoeken naar sparringpartners, gelijkheid en vertrouwen. Ze hebben een leidinggevende nodig die stevig in zijn schoenen staat en feedback verwelkomt. Iemand die niet bang is dat de hoogbegaafde met zijn suggesties over de manier van werken op zijn stoel wil gaan zitten.

De vraag is niet óf u hoogbegaafden in dienst wilt hebben, maar hoe u deze medewerkers een goede werkomgeving kunt bieden. Hoe u een veilige werkomgeving kunt creëren voor de Einsteins en Johnsons van deze wereld zodat zij vol enthousiasme hun intellect inzetten om uw bedrijf verder te helpen. Kijk voorbij de vooroordelen en zie het potentieel!