Leercultuur in Nederland: erkenning van informeel leren is cruciaal

We leren niet alleen in klaslokalen of online cursussen. Sterker nog: het meeste leren gebeurt informeel – tijdens het werk, in samenwerking met collega’s, door te experimenteren of door te reflecteren op ervaringen. Dit informeel leren is vaak onzichtbaar, maar in de praktijk vormt dát nu juist de motor van ontwikkeling op de werkvloer. Toch blijft het in beleid en praktijk onderbelicht.

Leercultuur: informeel leren verdient meer aandacht in beleid en praktijk

In een gezamenlijk artikel pleiten TNO en de SER voor meer erkenning én stimulans van informeel leren binnen organisaties. Informeel leren is namelijk hard nodig is voor een toekomstgerichte leercultuur. Omdat het laagdrempelig is, maar ook omdat het nauw aansluit bij de dagelijkse praktijk. Vooral voor groepen die minder vaak deelnemen aan formeel onderwijs – zoals laagopgeleiden, oudere werknemers en flexkrachten – kan informeel leren een waardevolle route zijn om zich te blijven ontwikkelen. Maar alle voordelen daargelaten; informeel leren gebeurt niet vanzelf.

Leidinggevenden spelen belangrijke rol binnen informeel leren

Er is meer nodig om informeel leren onderdeel te laten zijn van het dagelijkse werkproces. Denk maar aan het zorgen voor voldoende autonomie en variatie in het werk en de ruimte die nodig is voor medewerkers om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Maar ook aan een veilige werkcultuur waarin fouten maken mag en er tijd wordt gemaakt voor reflectie. Leidinggevenden spelen hierin een belangrijke rol: zij kunnen informeel leren zichtbaar maken, faciliteren en stimuleren. Hoe? Door bijvoorbeeld informeel leren meer te verbinden met organisatie-ontwikkelingstrajecten of door medewerkers te laten samenwerken en gezamenlijk problemen op te laten lossen (bijvoorbeeld met andere afdelingen of ketenpartners).

Leercultuur: informeel leren van bijzaak naar stille kracht

Hoewel de SER het belang van informeel leren al meerdere keren onderstreepte in haar adviezen, blijft het in veel beleidsplannen en regelingen vooral bij mooie woorden. De leercultuur in Nederland ontwikkelt zich slechts mondjesmaat. Formele scholing krijgt nog steeds de meeste aandacht en financiering. Juist daarom is het nodig om anders te kijken naar leren: breder, inclusiever én dichter op de werkvloer. Informeel leren is namelijk geen bijzaak. Het is de stille kracht achter een leercultuur die écht werkt – voor iedereen.

Auteurs

Dr. L.S.E. (Lilian) Woudstra is onderzoeker bij TNO. (Wouter) van der Torre is onderzoeker bij TNO. Dr. H.A. (Hardy) van de Ven is onderzoeker bij TNO en Yvonne Bernardt is senior beleidsmedewerker bij de Sociaal-Economische Raad.