Psychisch kwetsbare jongeren ook kwetsbaar op arbeidsmarkt

Jongeren met autisme, ad(h)d, angststoornis, borderline, depressie, anorexia of een andere psychische stoornis doen het op school steeds beter. Maar de overstap naar de arbeidsmarkt blijkt moeilijk. Meer tijd, betere begeleiding en tegelijkertijd ‘zo normaal mogelijk’ doen, moeten verbetering brengen, schrijven onderzoekers Joost van der Weide, Sjiera de Vries en Geertje Grooten van Hogeschool Windesheim in hun artikel.

Belemmeringen

Het aantal jongvolwassenen met een psychische kwetsbaarheid dat doorstroomt naar mbo-niveau 4 en naar het hoger onderwijs is de afgelopen vijftien jaar sterk gestegen. In 2017 bleek dat 16% van alle studenten in het hbo een functiebeperking heeft, waarvan ongeveer 39% een beperking in het psychisch/psychiatrisch spectrum. Een groot deel van hen slaagt erin hun studie succesvol af te ronden. Bij het vinden of behouden van een baan ervaren zij echter vaak serieuze belemmeringen vanwege deze klachten.

Inzichten

Onderzoekers van Hogeschool Windesheim gingen op zoek naar de oorzaak. Welke factoren belemmeren en welke bevorderen de arbeidsparticipatie van deze jongeren? Inzicht hierin is niet alleen goed voor de jongeren in kwestie, maar helpt ook HR-professionals die op zoek zijn naar talentvolle hoogopgeleide jonge professionals om de kweekvijver van jong talent zo groot mogelijk te houden. Zowel op het mbo als hbo zijn er relatief veel signalen dat er onvoldoende kennis en ervaring is met betrekking tot het begeleiden van de groeiende groep jongvolwassenen met psychische kwetsbaarheid. Zolang zij studeren lukt het nog redelijk goed hen te begeleiden. Maar de begeleiding stopt zodra het diploma is behaald, en wordt niet overgenomen door een andere instantie. Het ontbreekt, kortom, aan adequate begeleiding. Dit terwijl het zowel vanuit maatschappelijk als vanuit economisch perspectief belangrijk is dat ze werken. Maar vooral werkgevers vinden het lastig om deze jongeren te bereiken en weten soms niet hoe met hen om te gaan.

Angst voor consequenties

De meeste jonge professionals weten vaak niet goed wanneer en aan wie ze hun verhaal kunnen of moeten vertellen en hoe dat te doen. Hoeveel vertel je over je psychische kwetsbaarheid en wat laat je achterwege? De angst voor mogelijke consequenties werpt een drempel op om in het werk open te zijn over wat er speelt. Jongeren zelf hebben vaak in het verleden slechte ervaringen met openheid over hun psychische kwetsbaarheid. Daarnaast is de druk van verwachtingen soms te hoog en soms juist te laag. Als hun aandoening niet bekend is, wordt er te veel van ze verwacht. Is deze wel bekend, voelen ze zich niet voor vol aangezien. Ook werkgevers zien belemmeringen bij het aannemen van jongeren met een psychische stoornis. Zo is er ‘een oerwoud’ aan wet- en regelgeving waar ze last van hebben. Ook zien ze vaak op tegen het gedoe dat aannemen van een jongere met een psychische kwetsbaarheid kan geven: zoals de uitzonderingen die worden gemaakt voor deze persoon op regels die voor andere werknemers wel blijven gelden of het georganiseer van veel regelwerk en de tijd die begeleiding kost.

Focus

Om deze jongeren te behouden voor de arbeidsmarkt zou. Het goed zijn om voorbij de psychische kwetsbaarheid van deze jongeren te kijken, vinden de onderzoekers. Ook moet er een focus komen op talentontwikkeling van jonge professionals. Dit sluit ook aan bij de wens van de jongeren zelf om in het werk uitgedaagd te worden en vooral om zo ‘normaal mogelijk’ behandeld te worden. Ook het creëren van passende functies en een veilig werkklimaat kunnen bijdragen aan een betere overgang van jongeren naar de arbeidsmarkt.

Drieluik

Dit is deel twee van het drieluik over een Inclusieve Arbeidsmarkt. Klik hier voor het introductieartikel over het belang van een betere positie van de ‘have nots’ op de arbeidsmarkt.