The dark side – waarover er gezwegen wordt op de werkvloer
Besproken door Brenda Vermeeren
Een actueel onderwerp
Ontwikkelingen als #MeToo, quiet quitting[1] en canceling van bekende mensen voor hun gedrag op de werkvloer, krijgen de laatste jaren veel media-aandacht. Het betreft vaak onderwerpen waarover lange tijd gezwegen werd op de werkvloer. En, mogelijk is dit maar het topje van de ijsberg; veel onderwerpen blijven onbesproken. Daarbij gaat het niet alleen over onethisch of inhumaan gedrag, maar ook over alledaagse HR-onderwerpen, zoals beloning, werkmotivatie en loopbaankansen. Het boek van Peggy De Prins, professor sustainable HRM bij Antwerp Management School, daagt de lezer uit om niet langer te zwijgen, maar om met elkaar het gesprek aan te gaan over de dark sides op de werkvloer. Hierdoor kan de stilte doorbroken worden en er sneller tot aanvaarding of verandering overgegaan worden. Kortom, een oproep aan iedereen werkzaam in organisaties. Het boek richt zich hierbij expliciet op drie doelgroepen, namelijk de medewerker, de leidinggevende en de HR-professional.
Dark sides op de werkvloer
De dark sides in dit boek hebben betrekking op valkuilen, hindernissen en risico’s van bestaande of nieuwe (beleids)praktijken met betrekking tot personeel. In het boek worden daarbij twee uitersten in het HR-denken gepresenteerd, namelijk de classic en de trending HR-benadering( zie tabel). De classic benadering verwijst naar het ‘oude’, ‘klassieke’ HR-beleid en de trending benadering verwijst naar ‘nieuw’, ‘innovatief’ of ‘future-proof’ HR-beleid. De lezer wordt in het boek aan de hand van een checklist met stellingen op tien HR-thema’s uitgedaagd om een keuze te maken tussen twee dark sides die gekoppeld zijn aan de classic, dan wel de trending benadering. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen stellingen vanuit het perspectief van de medewerker en stellingen vanuit het perspectief van de organisatie (leidinggevende/HR-professional).
Overzichtelijke en herkenbare bespreking van de dark sides
Het boek bespreekt in totaal twintig dark sides (tien HR-onderwerpen met ieder twee dark sides, voortkomend uit de classic dan wel de trending HR-benadering). Bij de bespreking van deze dark sides passeren veel bekende (HR-)modellen de revue, zoals het Job Demand Control Model van Karasek, de Motivatie- en Hygiënetheorie van Herzberg en de Fixed versus Growth Mindset van Dweck. Doordat de auteur de verbinding legt met deze ‘klassiekers’ is het voor de lezer herkenbaar en daarom goed te begrijpen. Tegelijkertijd werpt De Prins een nieuw licht op bestaande thema’s. Ieder themahoofdstuk eindigt met een paragraaf met als titel “Tot slot: het leven zoals het is”. In deze paragrafen haalt de auteur het thema uit de werkcontext en koppelt zij deze aan alledaagse situaties met af en toe een persoonlijk voorbeeld. Dit vergroot de herkenbaarheid van hetgeen besproken is in het betreffende hoofdstuk. Wat tot slot niet onvermeld mag blijven: de overzichtelijke inhoudsopgave van het boek die de duidelijke structuur van het boek weergeeft en die de lezer ook gemakkelijk leidt naar een (herkenbaar) deelthema waar hij/zij vragen over heeft.
Naar een realistisch perspectief
Mocht je nu de indruk krijgen dat het boek alleen de donkere kanten van het werk belicht en dat je na het lezen van het boek terneergeslagen bent, dan kan ik je geruststellen. Het boek reikt diverse handvatten aan om de bright side van werk en organisaties op te zoeken en te versterken. Na de bespreking van iedere dark side volgen tips & tricks, uitgesplitst naar medewerkers, leidinggevenden en HR-professionals die kunnen helpen om het zwijgen te doorbreken en op constructieve wijze de dialoog aan te gaan. Door deze uitsplitsing is het boek voor alle drie de doelgroepen praktisch bruikbaar. Het laatste hoofdstuk van het boek presenteert tien conclusies. De auteur pleit hierin voor een realistisch perspectief, waarin onder andere dark sides als normaal en bespreekbaar gezien worden. Daarbij benadrukt de auteur dat ook trending innovaties een dark side hebben en dat HR-innovaties dus geen oplossing zijn voor alle problemen uit het verleden. Ze creëren ook nieuwe. Belangrijk daarbij is dark sides als leerkansen te zien en in partnerschap met collega’s, leidinggevenden, HR en andere relevante partijen aan de slag te gaan.
Tot slot
Dit boek is geschreven door een Vlaamse auteur en ook de gepresenteerde cases komen uit de Vlaamse context. Toch denk ik als Nederlander dat hetgeen gepresenteerd wordt, ook opgaat voor de Nederlandse context, waarbij er uiteraard door culturele verschillen hier en daar andere accenten gelegd kunnen worden. Ondanks het heersende beeld van de doorgaans uitgesproken en expliciete Nederlander – die minder zwijgt – geven diverse affaires op de werkvloer en de media-aandacht die hierdoor ontstond aan dat ook hier nog werk aan de winkel is.
Bibliografische gegevens
Titel: The dark side – waarover er gezwegen wordt op de werkvloer
Auteur: Peggy De Prins
Uitgeverij: Pelckmans
ISBN: 978 94 6337 366 1
[1] Wat verwijst naar een vorm van stoppen met werken waarbij werknemers afstand nemen van hun werk zonder dit expliciet aan te geven bij hun werkgever.