Volledige titel: Teameffectiviteit in het onderwijs: Analyse van mogelijke succesvoorspellende factoren op basis van onderzoeksdata
Abstract
In het onderwijs heeft het werken in teams aan belang gewonnen. Verschillende ontwikkelingen hebben daaraan bijgedragen. Echter, mensen samenbrengen in een team blijkt nog niet vanzelfsprekend te leiden tot een soepel samenwerkend en effectief team. Opvallend is dat in de studies over teamwerk de onderwijssector als onderzoekscontext achtergebleven is vergeleken met onderzoek naar teamwerk in de industrie, zakelijke dienstverlening en gezondheidszorg. Het teamgericht werken als organisatievorm heeft de afgelopen decennia echter ook in de onderwijssector terrein gewonnen. In dit artikel presenteren we de bevindingen van onderzoek naar het functioneren van onderwijsteams in po, vo en mbo, met als doel inzicht te geven in de effectiviteit van teams in de onderwijssector en in de factoren die deze effectiviteit mogelijk voorspellen. Geconcludeerd kan worden dat wanneer het teamfunctioneren positief beleefd wordt, leraren ook meer welbevinden ervaren in hun werk en ervan overtuigd zijn dat leerlingen baat hebben bij het teamgericht werken als organisatievorm. (onderzoeksvraag 1). Naast een directe positieve relatie tussen een gezamenlijke teamopdracht en teamfunctioneren (onderzoeksvraag 2), is ook een indirecte relatie gevonden: de gezamenlijke teamopdracht is positief gerelateerd aan factoren als regelvermogen, teamoverleg en professioneel en sociaal teamgedrag, die op hun beurt positief samenhangen met het teamfunctioneren (onderzoeksvraag 3). Regelvermogen blijkt een van de belangrijkste succes voorspellende factoren te zijn. Investeren in de kwaliteit van het team, in het bijzonder door het regelvermogen te versterken, zal bijdragen aan de ontwikkeling van een cultuur waarin teamgericht werken meer vanzelfsprekend is.
Auteurs
Drs. N.J. (Nicole) van Dartel is projectmanager bij Miles Research en eigenaar van onderzoeksbureau Reflexy Onderzoek. Drs. J.L.G. (Jeroen) Koppens is partner bij KOCK strategie | management | organisatie en organisatieadviseur in het primair en voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs.
Inleiding
Het structureren van werkprocessen door middel van teams is vanzelfsprekend geworden. De meeste organisaties gebruiken een vorm van teamgeoriënteerd werken (Cooke & Hilton, 2015; Galbraith & Webb, 2013; Neal & Martz, 2016). Alhoewel tot op heden het begrip team geen eenduidig concept is en er door de jaren heen verschillende labels voor het samenwerken in groepen zijn gebruikt, zoals (semi-) autonome taakgroepen, hele taakgroepen, zelfsturende teams, zelforganiserende teams en high performance teams, wordt onderkend dat teamwerk een van de basiscomponenten is voor het verhogen van organisatie-effectiviteit, productiviteit, kwaliteit van producten en diensten. Bovendien wordt teamwerk gerelateerd aan uitkomsten als lager ziekteverzuim, minder verloop en bevordert teamwerk de professionele ontwikkeling zowel op individueel als teamniveau (Kuipers & Groeneveld, 2014; Savelsbergh, Van der Heijden, Poell, 2012; Somech, 2005; Middendorp, Koppens, Joosse & Van Oostveen, 1997). In de afgelopen decennia zijn verschillende teameffectiviteitsmodellen ontwikkeld en empirisch getoetst die een basis hebben gelegd voor het identificeren van teamprocessen die bijdragen aan teameffectiviteit. Opvallend is dat in de studies over teamwerk de onderwijssector als onderzoekscontext achtergebleven is vergeleken met onderzoek naar teamwerk in de industrie, zakelijke dienstverlening en gezondheidszorg. Het teamgericht werken als organisatievorm heeft de afgelopen decennia echter ook in de onderwijssector terrein gewonnen. In dit artikel presenteren we de bevindingen van een onderzoek naar het functioneren van onderwijsteams in po, vo en mbo, met als doel inzicht te geven in de effectiviteit van teams in de onderwijssector en in de factoren die deze effectiviteit mogelijk voorspellen. Deze inzichten zijn voor HR-functionarissen van belang, omdat zij hiermee teams en hun leidinggevenden kunnen adviseren over passende interventies om teamontwikkeling impulsen te geven. Daarnaast is inzicht in deze succesfactoren voor leidinggevenden van teams relevant. Zij geven vanuit hun HR-verantwoordelijkheid leiding aan het proces van teamontwikkeling en dan is het goed om te werken wat werkt. Het zijn namelijk de leidinggevenden die teamprocessen bevorderen en teambevlogenheid stimuleren die tot betere teamprestaties leiden (Kuipers & Groeneveld, 2014). Allereerst gaan we in op de theoretische achtergronden m.b.t. het werken in teams, en wordt allereerst teamgericht werken in een historisch perspectief geplaatst en worden de ontwikkelingen geschetst die in het onderwijs bijdragen aan de opkomst van het werken in teams. We hebben voor dit onderzoek gebruik gemaakt van data uit de Teammonitor, , een instrument waarmee teamfunctioneren in het onderwijs in kaart wordt gebracht. We beschrijven de Teammonitor, alsmede de verwachtingen en onderzoeksvragen die centraal hebben gestaan in het onderzoek. Ook gaan we in op de dataset, de onderzoeksgroep en de gekozen analyses. Daarna worden de resultaten besproken. Het artikel wordt afgerond met enkele conclusies en aanbevelingen, zowel voor vervolgonderzoek als voor de praktijk.
Verder lezen? Download hier de pdf.
Of ga naar het overzicht van alle nieuwe artikelen.